Door Aisa Winter

Black Dandyism verdient meer dan “tops
en flops”

Het was een pijnlijk moment….
Ik stond te koken, de tv stond aan op RTL Boulevard, en ze bespraken het Met Gala 2025. Het thema dit jaar: Superfine: Tailoring Black Style; een ode aan Black Dandyism. Een eerbetoon aan een rijke, gelaagde stijl met wortels in emancipatie en verzet.

Maar wat ik zag, was geen eerbetoon.
Geen uitleg, geen context. Alleen maar: “Wat had wie aan?” en “Was het een top of een flop?”

Het raakte me. Niet omdat ik verrast was, maar omdat ik dit patroon herken. Zwarte stijl wordt keer op keer besproken, maar niet begrepen.
Onze esthetiek wordt gezien, maar niet gelezen. Niet serieus genomen.
En juist die herhaalde onthechting van beeld en betekenis is wat me aanzet tot schrijven.

Om te begrijpen waarom dit pijn doet, moet je weten wat Black Dandyism betekent.

Black Dandyism is geen oppervlakkige kledingstijl. De wortels liggen in Afrikaanse en Caribische tradities evenals de Amerikaanse emancipatiegeschiedenis tijdens de Harlem Renaissance. Denk aan de Sapeurs uit Congo (La Sape), of aan dandy figuren in de Trinidadiaanse carnavalstraditie: flamboyante, stijlbewuste mannen die via hun kleding identiteit en waardigheid herclaimen binnen koloniale systemen die hen juist daarvan wilden beroven. Of de ‘nèg gwo tèt’, elite-figure in Haïtiaanse folklore.

In die zin is Black Dandyism een vorm van aesthetic resistance; een visueel protest tegen raciale coderingen, waarbij het lichaam gekleed wordt als drager van trots, zelfdefinitie en tegenmacht.
Het is ook een praktijk van visual sovereignty: zelf bepalen hoe je gezien wilt worden, ondanks een geschiedenis waarin zwarte lichamen onzichtbaar werden gemaakt, of juist exotisch uitgelicht.

Shantrelle P. Lewis, curator en auteur van het boek Dandy Lion: The Black Dandy and Street Style, noemt het “een vorm van culturele rebellie: een bewuste stijlkeuze waarmee zwarte mannen(en later ook vrouwen en vooral queer personen)
de codes van witte respectabiliteit naar hun hand zetten, zonder zichzelf te verloochenen. Het is een manier om te zeggen: Ik bepaal hoe ik gezien wil worden. Mijn stijl is mijn stem.”

Vandaag de dag leeft deze esthetiek voort in artiesten als Janelle Monae & Jidenna, die dandy-stijlen combineren met hedendaagse flair.

De Met Gala 2025 , gecureerd door cultuurwetenschapper Monica L. Miller , was bedoeld om die geschiedenis te eren. Maar in plaats van betekenis, bleef de Nederlandse media-analyse steken op consumptieniveau. Er werd geoordeeld zonder begrip. Geridiculiseerd zonder historisch besef.

Nikkie Plessen riep Kim Kardashians jurk uit tot favoriet, zonder een woord over het thema. Arno Kantelberg (die ik overigens hoog heb zitten) benoemde Colman Domingo als iemand die het thema begreep, maar dat was ook het enige moment waarop Black Dandyism überhaupt werd genoemd.

Dwyane Wade droeg een wit giletje met bloemmotief onder een jasje. Kantelberg zei dat het “verboden”
is dat een vestje onder een jasje uitkomt, en grapte dat het leek alsof hij door een duivenkooi was gelopen. Denk daar even over na:
een zorgvuldig samengestelde outfit, bedoeld als cultureel statement, wordt afgedaan als een slechte grap. Symbolische schoonheid gereduceerd tot esthetische ruis.

Het bleef niet bij Wade. Pharrell Williams werd weggezet “alsof hij het pak van zijn neefje had geleend”. Terwijl Pharrell juist bekendstaat om zijn speelse interpretaties van klassieke stijlen en zijn bewuste keuzes.

Je hoeft het niet mooi te vinden, maar als je het thema negeert, doe je alsof het nergens over gaat.

Dit is geen modekritiek. Dit is het structureel negeren van erfgoed dat geworteld is in geschiedenis, identiteit en verzet, door het te reduceren tot stijl zonder context. En het gebeurt voortdurend. Denk aan hoe cornrows of hoofddoeken gelezen worden afhankelijk van wie ze draagt: bij de één ‘onprofessioneel’, bij de ander ‘gedurfd’. Dat is geen toeval.
Het is esthetiek losmaken van oorsprong, waarbij de sociale en politieke lading wordt uitgevlakt
of uitgewist.

Zwarte expertise is er. Niet alleen in de vorm van kritische stemmen die dit erfgoed kunnen duiden, maar ook in mensen die Black Dandyism belichamen in hun dagelijks bestaan. Zij dragen deze esthetiek niet als trend, maar als taal. Als politiek gebaar. Als levende praktijk.

Het probleem is niet het gebrek aan kennis of aanwezigheid, maar het gebrek aan ruimte. Aan erkenning. Aan nieuwsgierigheid naar wat er al lang is.

Zolang het Nederlandse diversiteit discours blijft steken in zichtbaarheid zonder inhoud, zolang stijl wordt losgekoppeld van context, blijft 'inclusie(f)' een leeg begrip.

-Aisa Winter